W czasach końca PRLu, czyli w połowie lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, do Polski zaczęły docierać komputery i konsole Atari. Dla nas był to początek historii z komputerami, a na Zachodzie było już po krachu rynku w 1983 roku, kiedy sprzedaż konsol zaczęła spadać, doprowadzając m.in. Atari niemal do bankructwa. Najbardziej znanymi markami komputerów i konsol z tamtego czasu są u nas różne wersje Atari i Commodore, trochę ZX Spectrum, potem Nintendo, które poznaliśmy raczej na początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy to w USA było już bardzo popularne. Trochę wcześniej swój triumf i upadek miała konsola Intellivision, która w Polsce była praktycznie nieznana, a dziś wydaje się egzotyczna. Zaskakującym może się wydawać, że konsola Intellivision sprzedawana była z ogromnymi zyskami przez około 3-4 lata w USA i paru innych krajach, a łącznie wyprodukowano jej ponad 3 miliony egzemplarzy. Jeśli wydaje się Wam, że jest to nic nie znacząca konsola z trzeciego świata, to jesteście w błędzie. Sam miałem o niej blade pojęcie, jednak jej historia okazuje się całkiem ciekawa.
Początki Intellivision
Intellivision (nazwa powstała od Intelligent Television) zaczęła produkować firma Mattel – ta sama, co robi Barbie i inne znane zabawki. Specjalnie utworzony wydział firmy – Mattel Electronics miał wynaleźć rywala dla podbijającej rynek konsoli Video Computer System, zwanej później Atari 2600. Około rok po wejściu Atari 2600 na rynek w 1977, Mattel rozpoczęła prace nad swoją konsolą. W 1979 roku trafiła na rynek amerykański. Poświęcono mnóstwo pieniędzy na reklamę, w której dość agresywnie porównywano Intellivision z konsolą Atari. Reklamy skupiały się głównie na grafice, która w grach prezentowała się znacznie lepiej na nowej konsoli. Pokazywano podobne gry na obu konsolach, gdzie wersja Atari wyglądała bardzo ubogo, a u rywala robiła dużo lepsze wrażenie. Produkcja ruszyła pełną parą, a firma musiała zacząć przyjmować programistów do tworzenia nowych gier. Atari miał prawa do wydawania niektórych znanych tytułów z automatów dla swojej konsoli, a Mattel nie. Z tego powodu musieli wykazywać się znacznie większą inwencją w tworzeniu gier, aby zachęcić klientów do swoich nowych tytułów. Niektóre gry były tworzone na wzór znanych hitów, np. klon Space Invaders pojawił się pod tytułem Space Armada.
Choć niewiele gier z Intellivision stało się prawdziwym hitem, to jednak powstały takie perełki, jak np. Utopia. Dziś mówi się, że to prekursor wszystkich „sim’ów”, czy Civilization. W tej grze gracz musi zadbać o to, by na jego wyspie dobrze rozwijało się życie, mieszkańcy byli szczęśliwi, trwała produkcja i rybołóstwo. W 1981 roku taka gra była wyjątkowo rewolucyjna! Innym ważnym tytułem jest Advanced Dungeons & Dragons, prekursor gier RPG na komputery. Dostępna była też gra River Raid, tak bardzo popularna na innych konsolach i komputerach. Programiści gier w Mattel Electronics byli strzeżeni przez władze firmy. Bali się udostępnić publicznie nazwiska programistów z obawy przed przejęciem ich przez konkurencję, więc nazywali ich Blue Sky Rangers. Jak grupa superbohaterów!
Możliwości sprzętowe
Intellivision jest konsolą podłączaną do telewizora. Sprzedawana była wraz z dwoma kontrolerami dla graczy, które są bardziej rozbudowane niż joysticki Atari. Mają klawiaturę numeryczną z 12 klawiszami. Dodatkowo do różnych gier były dodawane specjalne nakładki na klawiatury, które opisywały funkcje odpowiednich klawiszy. Obok klawiatury jest 16-kierunkowy pad ruszany kciukiem, a wokół 6 przycisków (z czego funkcjonalne są 3, a pozostałe są dla wygody w innych miejscach, np. dla graczy leworęcznych).
Gry ładowane są z cartridge’y, podobnie jak w Atari 2600.
Grafika była atutem tej konsoli. Na ekranie można wyświetlać bitmapowe tła, z możliwym scrollem poziomym i pionowym. Dostępne jest 16 kolorów, jednak z ograniczeniem, iż w jednej kratce 8×8 pikseli można użyć tylko dwóch (trochę jak w ZX Spectrum). Do tego aż 8 ruchomych sprajtów o wymiarach 8×8 lub 8×16 pikseli z możliwością mnożenia ich wielkości w pionie przez 2, 4 lub 8 oraz poziomie przez 2 lub 4. Możliwy jest tryb tekstowy. Grafika w grach wydaje się być pomiędzy możliwościami Atari 2600, a Atari 5200 (oraz XL/XE).
Dźwiękowe możliwości zbliżone są do Atari 2600 i dźwięk brzmi podobnie. Dostępne są 3 kanały z generatorem szumów.
Procesor – uwaga – 16-bitowy! Taktowany prędkością 2MHz. Pamięci niecałe 1,5kB RAM oraz niecałe 8kB ROM. Reszta pamięci oczywiście zawarta w podłączanych cartridge’ach, najczęściej mających po 4 lub 8 kB.
W czasach świetności konsoli powstało około 100 różnych gier dostępnych w sklepach. Niestety później pojawiło się bardzo niewiele i w ostateczności zostało ponad 120 oficjalnie dostępnych gier.
Rozszerzenia konsoli
Mattel Electronics miała wielkie plany wobec swojej konsoli. Planowano wyprodukować rozszerzenie dające klawiaturę z magnetofonem, zamieniając konsolę w komputer domowy. Zestaw był reklamowany niemal od początku, co miało również zachęcać klientów do zakupu. Niestety z planu wiele nie wyszło, ponieważ produkcja trwała zbyt długo, zbyt drogo, a w międzyczasie zaczęły spadać zyski firmy. Na sam koniec udało się wyprodukować obiecywaną klawiaturę i nawet sprzedać w bardzo małej ilości. Mało który klient miał szansę faktycznie kupić taki sprzęt.
Z powodu przeciągającej się produkcji klawiatury, w tajemnicy rozpoczęto tworzenie jej konkurenta, który miał być nawet jeszcze lepszy. Moduł komputera miał posiadać też klawiaturę i magnetofon, ale także dwa dodatkowe joysticki, złącze drukarki, modem, dodatkowy chip dźwiękowy oraz moduł z interpreterem języka BASIC. Zestaw zawierający te wszystkie dodatki powstał w końcu w 1983 roku, nazwany został Entertainment Computer System (ECS) i mógł też zawierać rozszerzenie dające syntezę mowy, czy syntezator muzyczny z podłączaną klawiaturą pianina. Niestety rok 1983 był prawdziwą katastrofą dla rynku gier video, co również odbiło swoje piętno na Mattel Electronics. Sprzedaż tego zestawu szła tak słabo, że już w kolejnym roku zaprzestano jego produkcji. Jednocześnie był to koniec świetności Intellivision.
Nowe modele
W 1983 roku firma próbowała ratować się ograniczeniem kosztów i jednoczesnym ulepszeniem swojego produktu. Wymyślono następcę konsoli o nazwie Intellivision II, która miała prawie te same możliwości, ale była tańsza w produkcji, w innej obudowie, z gorszymi kontrolerami. Nowa wersja miała moduł pozwalający ładować gry z cartridge’y do Atari 2600, co zostało uzyskane przez dodanie drugiego procesora do obsługi tych gier. Zabieg marketingowo dobry, niestety nie pomógł uratować firmy przed zapaścią rynku.
Dalszym planem była konsola Intellivision III posiadająca lepsze wnętrze i większe możliwości. Niestety nie udało się jej wyprodukować. Podobnie było z Interllivision IV, która także była w planach i miała być jeszcze lepsza!
Co ciekawe, Intellivision było produkowane jeszcze aż do 1990 roku! Udało się to dlatego, że Mattel postanowiła pozbyć się konsoli i sprzedała prawa do niej i gier firmie Intellivision Inc., która powstała tylko w tym celu. Następnie jeden z właścicieli wykupił pozostałych inwestorów i zmienił nazwę na INTV Corporation. Niestety nigdy nie udało im się już osiągnąć sukcesów na miarę swoich pierwszych 3 lat. W tym czasie urosła konkurencja, między innymi Nintendo, która sprawiła, że Intellivision nie sprzedawała się już dobrze. Powstało w tym czasie bardzo mało gier, a sprzedaż odbywała się głównie wysyłkowo. Oficjalnie w 1990 zakończono produkcję i sprzedaż. Pracownicy firmy jednak do dziś dbają o dobre imię Intellivision i założyli stronę internetową oraz próbują co jakiś czas przypomnieć o swojej konsoli w nieco innej formie, np. wydając dawne gry na nowe konsole.
Podsumowanie
Oczywiście na temat Intellivision można powiedzieć znacznie więcej, jednak chcę tylko w skrócie zaznaczyć jej istnienie. Dlatego też nie opisuję szczegółowo ani możliwości sprzętowych ani historii konsoli. Wiele z tego da się przeczytać w Internecie. O samych grach także można powiedzieć wiele, jednak na poniższym filmiku pokazuję tylko kilka z nich, by dać ogólny pogląd na to, jaka była to konsola. Dobrą wiadomością jest to, że są dostępne emulatory Intellivision, a zdobycie gier nie jest trudne, więc warto spróbować. Na temat emulatora będzie następny artykuł, w którym spróbuję w szybkich krokach podać przepis na pogranie.
Zdjęcie konsoli Intellivision na początku: „Intellivision Console Set” by Evan-Amos. Licensed under Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported.